W 2020 roku w szeregi WOT wstąpiło 7 239 żołnierzy – ochotników. W porównaniu z latami poprzednimi było to o ponad 30% mniej, powodem było ograniczenie naboru związane z działaniami przeciwkryzysowymi oraz przyjętymi ograniczeniami w szkoleniu.

W omawianym okresie ubyło ze służby 4 309 żołnierzy – ochotników. Z tej liczby niemal 500 żołnierzy OT zdecydowało się pełnić zawodową służbę wojskową. Ponad 150 żołnierzy rozpoczęło naukę w Akademii Wojskowych. W 2020 roku 624 żołnierzy odeszło ze służby na własny wniosek z uwagi na brak możliwości pogodzenia służby z oczekiwaniami pracodawcy. Dotychczasowa praktyka wskazuje, iż ponad 10% żołnierzy – ochotników zgłasza trudności w zakresie pogodzenia wymagań dotyczących służby wojskowej z oczekiwaniami pracodawcy. 43% żołnierzy rezygnujących ze służby podaje inne powody o charakterze osobistym zwykle związane z potrzebą  opieki nad członkami rodziny, zmianą miejsca zamieszkania w tym wyjazdem za granicę i innymi. Niezadowolenie ze szkolenia jako powód odejścia podaje 1% żołnierzy rezygnujących z dalszego jej pełnienia.

Retencja zasobów jest zakładaną zdolnością do ich utrzymania w okresie czasu. Ma na nią wpływ bardzo wiele czynników. Jest inna dla formacji zawodowych i ochotniczych. Budując Wojska Obrony Terytorialnej za właściwy poziom retencji zasobów osobowych przyjęty został wskaźnik 85%.

Dla formacji zawodowych za właściwe wskaźniki przyjmuje się w państwach NATO wartości retencji na poziomie nie mniejszym niż 90%. Dla formacji ochotniczych właściwy wskaźnik retencji przyjmuje się na poziomie od 60 do 85% w zależności od państwa. Należy podkreślić, iż niższa retencja w formacjach wspiera budowę systemów rezerw osobowych. Wyższa z reguły wiąże się z wyższą średnią wieku żołnierzy i powyżej pewnych wartości nie ma już znaczenia dla rozwijania systemu rezerw osobowych.

W WOT za właściwy poziom retencji zasobów osobowych przyjmuje się 85%.

W formacjach ochotniczych retencję kształtują zwykle wskaźniki populacyjne (określające gotowość społeczeństwa do obrony państwa), formy zawieranego kontraktu, uposażenie, warunki służby w tym system szkolenia. Szczególnie interesujące są wskaźniki dla WOT w 2020 roku, kiedy w liczącej blisko 28 000 żołnierzy formacji służbę zakończyło 4309 żołnierzy.

Zakończenie służby żołnierza – ochotnika w WOT nie zawsze jest wynikiem jego decyzji. Służba wojskowa części żołnierzy jest zakańczana na mocy decyzji dowódców. Tak dzieje się w przypadku naruszeń dyscypliny, dotyczy to blisko 1% przypadków wszystkich odejść ze służby. Z powodu nie osiągnięcia standardów szkoleniowych w czasie trwania kontraktu na pełnienie służby ochotniczej relegowanych ze służby jest zwykle około 5% żołnierzy, zwolnienia te najczęściej mają miejsce w pierwszym roku służby. W 15% przypadków (660 w 2020 roku) żołnierze OT  nie otrzymują zgody na przedłużenie okresu powołania z powodu nie osiągania zadawalających wyników w szkoleniu. Około 8% żołnierzy (w 2020 roku 347) jest relegowanych ze służby z powodów nie spełnienia oczekiwań w zakresie dyspozycyjności i ograniczonej dyscypliny stawiennictwa na szkolenia.

Spośród żołnierzy – ochotników, którzy w 2020 roku odeszli ze służby w WOT, zasoby rezerw sił zbrojnych zasiliło 3659 rezerwistów. Dowodzi to tezy, że dzisiaj Wojska Obrony Terytorialnej stają się jedną z podstawowych formacji,  której funkcjonowania ma wpływ na zwiększenie zasobów rezerw osobowych sił zbrojnych. W docelowym kształcie to zasilenie będzie się kształtowało na poziomie nawet 7 tysięcy rezerwistów rocznie.

Dotychczasowe analizy wykazują również inne trendy. Jeden z nich odnosi się do kobiet. Otóż okazuje się, że w szeregach WOT stale rośnie liczba żołnierzy – kobiet, które silniej związują się ze służbą i rzadziej niż mężczyźni podejmują decyduję o jej zakończeniu na własny wniosek. Rośnie też liczba żołnierzy, którzy decydują się kontynuować służbę wojskową, ale w charakterze służby kandydackiej w Akademiach Wojskowych lub służbie zawodowej. Od początku powstania WOT  już ponad 1500 żołnierzy podjęło służbę zawodową lub kandydacką. Dowództwo WOT szacuje, iż w 2022 roku liczba żołnierzy WOT, która zasili inne RSZ – głównie Wojska Lądowe będzie wyższa niż liczba żołnierzy, którzy z tego rodzaju Sił Zbrojnych zostali pozyskani do WOT na etapie tworzenia formacji. Współczynnik retencji stanowi również dla dowódcy WOT podstawowy miernik oceny efektywności służby dowódców – w pododdziałach, gdzie szkolenie jest realizowane na wyższym poziomie i jest oceniane przez żołnierzy jako szczególnie atrakcyjne wskaźnik retencji jest wyższy.

kpt. Marcin KOWAL ppor. OT Daniel WOŚ